ලංකාවේ බටහිර වෙරල තීරය දිග කතෝලික පල්ලියක් මුණ නොගැසී ගමන් කිරීම උගහටය. එයිනුත් කතෝලික දේවස්ථාන ඝනත්වය නිසාම පුංචි රෝමය කියා කියැවුනු මීගමුවේ සිට හලාවත දක්වා ඕනෑම ඉරිදා දවසක ගමනක් යන කෙනෙකුට අඩුම ගණනේ මංගල්ලයක් පැවැත්වෙන එක කතෝලික දේවස්ථානයක් හෝ හමුවෙතැයි මට සිතෙයි. ගිං ඔය පාලම පැන්නාම පටන් ගන්නා අපේ අම්මා තාත්තාගේ ගම වූ නයිනමඩමේ හිට
ගණන් කලොත් වෙන්නප්පුවේ මහ පල්ලිය ලඟට එද්දී, දල වශයෙන් ගත්තොත්
කිලෝමීටරයකට පල්ලියක් බැගින් වාගේ තියේ. මේ ඉලක්කම, බොහෝවිට හලාවතට යනතුරුම එසේම වන්නට පුළුවන.
කතෝලික දේවස්ථානයක් යනු යම් ශුද්ධවරයකුගේ නමින් නම් කෙරෙන පූජනීය ස්ථානයකි. රෝමානු අධිරාජ්‍යයට ගැත්තන් වූ පූජක/පාලක පන්තියක් විසින් කුරුසියක එල්ලා මරා දැමුනු ජේසුස් ක්‍රිස්තුස් ගේ අනුගාමිකයින් විසින් පිහිටවනු ලැබූ කතෝලික පල්ලියට අනුබද්ධ ශුද්ධවන්තයින් ගණන දහ දොලොස් දාහක් පමණ වෙයි. අවුරුදු දෙදාස් පහලවකට පසුව ලංකාවටත්, ලංකාවේය කියන්නට පුළුවන් ශුද්ධවන්තයෙක් ලැබුණේය. ඒ දෙදාස් පහලවේ ජනේරුවේ දී, ලංකාවට පය ගැහූ පාප්වහන්සේ ගාළුමුවදොර පිට්ටනියේ දී, ඕලන්දක්කාරයින්ගේ කාලයේ දී, ගෝවෙන් ඇවිත් උඩරට රජ්ජුරුවන්ගේත් සහයෝගය අරගෙන ලංකාවේ කතෝලික සමය නැසෙන්නට නොදී රැකගත් ශාන්ත ජෝශප් වාස් පියතුමන් ශුද්ධවන්ත තත්වයට උසස් කල වෙලාවේය.
මං දන්නා තරමින් ඒ වෙද්දී ජෝශප් වාස් පිළිරුවක් තිබුණේ, වෙන්නප්පුවේ අපේ ඉස්කෝලේ ඉස්සරහාය. තාමත් ඒක එතැන තිබේ. ඒක හැදුවේ වෙන්නප්පුවේ සුරුවං හදාපු එකම එක්කෙනායි මට මතක තියන බෙන්ජමින් අයියාය. වෙන්නප්පුවේ පල්ලිය ඉස්සරහ තියන ක්‍රිස්ටෝපර් මුනිවරයාගේ සුරුවමත් බෙන්ජයියා ගේම නිර්මාණයකි. නවසිය තිස් හතරේ මීගමුවේ මාරිස්ටෙල්ලාවට අනුබද්ධිතව මාරිස්ට් නිකායේ සහෝදරවරුන් විසින් ඇරඹුණු ජෝශප් වාස් කොලීජිය පටන්ගන්නට හේතුව, ඒ වෙද්දීත් පල්ලියට අනුබද්ධිතව පැවැත්වුණු සිංහල ඉස්කෝල වලට අමතරව ප්‍රාදේශීය ඉංග්‍රීසි ඉස්කෝලයක අවශ්‍යතාව තදින් දැනෙන්නට වීම බව ජෝශප් වාස් විදුහල් වෙබ් අඩවියේ ඉංග්‍රිසියෙන් ලියා ඇති සංක්ෂිප්ත ඉතිහාස කතාව කියයි.
http://www.josephvazcollege.lk/About-JVC/History/A-Brief-History.aspx
යටත් විජිත සමයෙන් ඇරඹී අපේ පලාත්වල පල්ලිය, ආගම හා අධ්‍යාපනය අතර තිබුණු මේ සහ සම්බන්ධය පසුපස, දරුවන් සිය ලබ්ධිය සමග බැඳ තැබීමේ මූලික අභිප්‍රාය නිරනුමානයෙන්ම තිබිණි. ඒ දවස්වල අපේ පැත්තේ කතෝලික කලාලයේ බෞද්ධ රටාවක් තිබුණා නම් තිබුණේ දුම්මලදෙණියේ පන්සලය. පහු කලක කෙසේ වෙතත්, අපේ මාමලා කුඩා කාලයේ සිංහල ඉගෙන ගන්නට, නයිනාමඩමේ හිට දුම්මලදෙණියේ පන්සලට ගිය කතාත් තිබේ. එහෙයින් මේ මිනිසුන් ආගම් දෙකක් හෝ ජාතීන් දෙකක් ලෙස වාද භේද වී සිටියා ද යන්න සැක සහිතය. ඉස්කෝලේ හතරවෙනියේ පස්වෙනියේ ඉගෙන ගන්නා කාලයේ බාප්පාගේ පොත් අල්මාරියේ තිබී කියවූ, 'කන්නි මරියාගේ හැටි' වැනි, පානදුරා වාදයේ හෙවනැලි වලත්, කොළඹ සියළු සාන්තුවරයින්ගේ දේවස්ථානයේ සදාසරණ පින්තූරය යට පිං කැටයට, සිය අනාගත අපේක්ෂාවන් ලියූ ලියුමක් දැමීමෙන් ක්‍රියාත්මක වූවා යි අසා ඇති 'කැතලික් ඇක්ෂන්' ඉතිහාස කතා වලත් නම් ඔය භේද භින්න කම අඩු වැඩි නොවී තිබුණි.
මේ ඉතිහාස අඩුම කුඩුම ලිව්වේ, මුල් කාලයේ අඩුම ගණනේ අපේ පැතිවල කතෝලික පල්ලි අනුබද්ධිතව තිබුණු ඉස්කෝල, ධනවතුන්ට සේවය කල ඉංග්‍රිසි කොලීජි නොවූ බවත්, හැට ගණන්වල ඉස්කෝල ආණ්ඩුවට පවරා ගැනීම හින් දා ආණ්ඩුවේ ඉස්කෝලයක් වුනු ජෝශප් වාස් විද්‍යාලය, තිබුණු පල්ලි ඉස්කෝල වල උගැන්නුවේ සිංහලෙන් හින්දා දැනුනු, ඉංග්‍රිසි කොලීජියක අවශ්‍යතාව පිරිමහා ගන්නට තැනුනක් බවත් ලියා තැබීම සඳහාය. ඒ මොන ආකාරයෙන් වුනත් මගේත් ඉස්කෝලය වූ ජෝශප් වාස් විද්‍යාලය උපතේ හිටම පාලනය වුනේ පැවිද්දන් වූ මාරිස්ට් සහෝදරවරුන් අතිනි.
එසේ වූ අපේ ඉස්කෝලේ උපැවදි වුනේ හැත්තෑ එකේ දීය. මට මතක හැටියට හැත්තෑ එකේ ජනේරුවේ දී විතරය. ඒ හැත්තෑවේ ආණ්ඩුව පෙරලී, හත් හවුල වෙනුවට තුන් හවුලට රට භාර වී මාස ගණනකට පස්සේ, විශ්‍රාම ගිය එවකට ප්‍රින්සිපල් වූ ස්ටැන්ලි ගුණවර්ධන මාරිස්ට් සහෝදර තුමන්ගේ තැනට, පැන්ටලියන් කුරුකුලආරච්චි නම් වූ 'ගිහි විදුහල්පති' වරයාගේ ආගමනයෙනි.
එතෙක් කල්, පෞද්ගලික පාසලක් ලෙස වුව ද, නවසිය හැටේ ඉස්කෝල ආණ්ඩුවට ගැනීමෙන් පසු රජයේ පාසලක් ලෙස වුව ද, අපේ ඉස්කෝලේ ප්‍රධානාචාර්ය පදවිය තිබුණේ මාරිස්ට් සහෝදර වරුන් අතේ ය.
http://www.josephvazcollege.lk/About-JVC/History/Past-Principals.aspx
ඒ සමිප්‍රදාය කඩා සිදුකල මේ වෙනස, සියයට සියයක්ම දේශපාලනික වෙනසක් වූ අතර, අද ආපසු හැරී බලද්දී, පාසැලේත්, ප්‍රදේශයේත්, යහපත් සංවර්ධනයක් ඇති කරන්නට හේතු වූ, දුර දිග බලා ගත් තීරණයක්, ක්‍රියාත්මක කරන්නට නිර්භීතව දේශපාලන බලතල යොදාගත් අවස්ථාවක් ලෙස මම දකිමි. මන් ද අද පවතින ජෝශප් වාස් විදුහල උපන්නේ එදා සිදුවූ ඒ වෙනස තුලින් බව එදාටත් වඩා අද පැහැදිලිව දකින්නට හැකි බැවිනි.
හැත්තෑ එකේ දී දහවෙනි ය‍ේ නැත්තං අපොස සා.පෙ. දෙවෙනි වසරේ විද්‍යා පන්තිය තිබුණේ, ඉස්කෝලේ ප්‍රධාන ගොඩනැගිල්ලේ උඩ තට්ටුවේ, හරියටම විදුහල්පති ගේ කාමරයට ඉහලින් වූ පන්ති කාමරයේ ය.
ඉන් එහා බ්‍රදර් ලාගේ කාමර විය. අනික් පැත්තෙන් පඩි පෙලය. පඩි පෙල මගක් ගොස් දෙකට නැවී ආයෙත් පහලට බසී. පඩි පෙල නැග්ග තැනම, උඩ තට්ටුවේ ගරාදි වැටට උඩින් බාල්කයේ, ඉස්කෝලේ කාලගුණ යන්ත්‍රය වූ ගුණරත්න පැයෙන් පැයට පංති කාල පරිච්ඡේද වෙන් කරවන්නට නාදකරන සීනුවය.
එල් අකුරු හැඩයට විහිදුනු මේ ප්‍රධාන ගොඩනැගිල්ල එල් අකුරු හැඩයේම වැලි මිදුලකින් ක්‍රීඩා පිටිය අයින දිගේ බොක්ස් වැට මායිමෙන් වෙන්වී තිබේ. ඉතින් අපේ පන්තියෙන් ඉළියේ ඉස්තෝප්පුවේ ගරාදිය අහල සිට ගත්තාම, අර වැලි මිදුල උඩ සිද්දවන දේවල්, ඉතා නිරවුල්ව දකින්න ට පුළුවන. එදා අළුත් ප්‍රින්සිපල් ආපු දවසේත් වෙනදා වගේම උදේ මේ වැලි මිදුලට ඉස්කෝලේ සියළුම ළමුන් එක් රැස්වුනු ඇසෙම්බ්ලියක් තිබුණි. සුදු කමිසයට රතු ටයි එකක් දැමූ අළුත් ප්‍රින්සිපල් හා ගුරුමණ්ඩලය ඉස්තෝප්පුව උඩත්, ළමයින් සියළු දෙනා මිදුලේත් සිටි අතර, චැපල් එක කෙළවර ආදි සිසුන් පිරිසකුත් රැස්ව සිටියහ. කතා බව ඉවර වී ළමයින්, පංති කාමරවලට පිටත් වූ මොහොතේ වගේ, ඉහල පන්තියක එක ශිෂ්‍යයෙක්, අත් උස්සා උඩ පැන කෑ ගසා,
"ගිහි විදුහල්පතියෙක් අපට එපා... මූට හූ කියපියව්" යැයි කාටත් අැහෙන්නට ආරාධනයක් කළේය....
ඒ එක්කම චැපල් එක කෙළවර රැස්ව සිටි අය අතරින් රතිඤ්ඤා වැලක් පත්තු විය. මේ කලබලය අස්සේ පංති කරා ගමන් කරමින් සිටි ළමෝ සියළු දෙනා පන්ති අයිනේ ඉස්තෝප්පුව දිගටත්, ඉහල මාලයේ ගරාදිවැට දිගටත් පෙළ ගැසී සිටියහ. අපේ ඉස්කෝලේ කණ්ඩායම් හූවක් නැගුණු පළමු වතාව ඒ වෙන්නට ඇත. එයිට කලින් පළාත දෙදරන්නට ඒ වැනිම හූ හඬක් මා අසා තිබුණේ, හැට පහේ චන්දයට වෙන්නප්පුව ආසනයේ එක්සත් ජාතික පක්ෂ අපේක්ෂකයා වූ ෆෙස්ටස් පෙරේරාගේ නිවස ඉස්සරහම වාගේ පාරෙන් අනික් පැත්තේ, දාමස් ඉස්කෝල මහත්තයලාගේ වත්තේ තිබුණු ශ්‍රී ලංකා රැස්වීම අමතන්නට, ලෝකයේ ප්‍රථම අගමැතිනිය වූ සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායක මැතිණිය ආපු අවස්ථාවේ දීය. හැටේ ඉස්කෝල ආණ්ඩුවට අරගන, කතෝලික පලාත්වල අප්‍රසාදයට ලක්ව සිටි මැතිණියගේ කථාව පටන් ගත් වෙලේ සිට ඉවර වෙනතුරුම පළාත පුරාම හූ හඬින් ගිගුම් දුන් එදා සිහි කරන විට හිතෙන්නේ, ඩාවින් පරිණාමවාදය වරද්දා ගත්තා විය යුතුය කියාය.
පොලිසිය ඇවිත් අර ළමයාව කුදලාගෙන, රතිඤ්ඤා කාරයින්වත් අකුලාගෙන යනතුරම ඉස්තෝප්පුව දිගටත් ගරාදි වැට දිගටත් පෙළ ගැසී සිටි බොහෝ දෙනෙක්, මේ ජාතික ගීත ගායනයට එක්වූ බව මතකය.
විරෝධය එච්චරය. පොලිසිය ගියායින් පස්සේ, පංතිබාර ගුරුවරු ඇවිත් ළමයින් පංතිවලට යැවූ අතර, එදා දවසවත් වෙනදා වාගේම ඉස්කෝලේ වැඩ කටයුතු කෙරිණි. පෙනුමට වූයේ එපමණක් නමුත්, මේ සිදුවීම පසුපස, සංවිධානාත්මක දේශපාලන කාර්යයක් සිදුවී තිබුණි. බ්‍රදර් ප්‍රින්සිපල් ගේ විශ්‍රාම යාමෙන් පසුව විදුහල්පති වීම සඳහාම විශේෂයෙන් තෝරා එවූ මාරිස්ට් සහෝදරතුමෙක් ඒ වන විටත් විදුහලේ සිටි අතර, හැත්තෑවේ ඡන්දයෙන් වෙන්නප්පුව ආසනය, එ.ජා.ප. යට හිමි වූවා නම්, අපේ ඉස්කෝලේ හත්වෙනි විදුහල්පති වරයා බ්‍රදර් සයිමන් වන බව ස්ථිරය.
හොංකොං නුවර මාරිස්ට් පාඨශාලාවක ගුරුවරයෙක් ලෙස සේවය කර පැමිණ සිටි බ්‍රදර් සයිමන්, අපේ පංතියේ සිංහල ගුරුවරයා විය. එසේ සැලසුම් කර තිබූ ආණ්ඩුවට ගත්තත් ඉස්කෝලය බ්‍රදර්ලා අතේ තබා ගැනීම උඩුකුරුංඤ්ඤං වූයේ හැත්තෑවේ දී අපේ පැත්තේ මිනිස්සුත් අලි නැට්ට අතහැර, අතට කතිරය ගැසීමේ හේතුවෙනි. එසේ වුනත් අන්තිම මොහොත දක්වාම, නොපසුබැට උත්සාහ කරන්නටත් සැලසුමක් තිබුණු අතර, අන්තිම තුරුම්පුව වූයේ, බ්‍රදර් ප්‍රින්සිපල්, අළුතෙන් එන ප්‍රින්සිපල්ට වැඩ බාර නොදී, බ්‍රදර් සයිමන්ට ඉස්කෝලය බාර දීමට සකස්කර තිබූ ප්ලෑන් එකය. මේ වැඩේ ලොප් වුනේ, ෆෙස්ටස් පෙරේරාත්, පල්ලියේ ස්වාමිත් තවත් කීප දෙනෙකුත් මැදිහත් ව සිද්ධ වූ මේ පිඹුරුපත් ගැසිල්ල, රහසක් ලෙස තියාගන්නට නොහැකි වීමෙන් හා බ්‍රදර් ප්‍රින්සිපල්, නීති විරෝධී වූ යමක් කරන්නට නම්මා ගැනීමට නොහැකි වීමෙන් යැයි අපේ ගෙදර කතා බහ වලින් මා උකහාගත් දේ ය. ඉස්කෝලේ මේ වෙනස් වීම් පසුපස අපේ තාත්තාගේත් භූමිකාවක් තිබූ නිසා, උකහා ගත්තා කීමත් එතරම්ම නිවැරදි නොවේ. බේබි මහත්තයාගේ මේ අතුරු කතාවල් ගැන පරණ සටහනක් මෙතැනම තිබේ.
පැන්ටලියන් සර් බාර ගත්තේ බැරෑරුම් කාර්යයක් බව කිවයුතු නැත. බ්‍රදර් යවලා, ගිහියෙක් විදුහල්පති කල පමණින් ඉස්කෝලයක් හැදෙන්නේ නැත.ඒක කරන්නේ කොහොම ද, කෙරුවේ කොහොමද කියා අංශුවෙන් අංශුව විග්‍රහ කරන්නට මා නොදන්නා මුත්, දන්නා තරමින් නම් මේ වැඩේ කෙරුණේ, තම වෘත්තිය කැපවීමෙන් කරන්නටම කැපවුණු ගුරු මණ්ඩලයක් පත් කිරීමත්, ඔවුනට ඒ කටයුත්ත කරන්නට ඉඩ කඩ, අවසර හා අවශ්‍යවූ මූලික අවශ්‍යතා සපුරන්නට සැදී පැහැදී සිටින්නට පැන්ටලියන් සර්ට හැකි වූ නිසාත් බව නම් කියන්නට පුළුවන.
මේවා මෙහෙම වුණත්, අපේ ඉස්කෝලේ හා හපුරා කියා පැන්ටලියන් සර්ගෙන් වේවැල් පාරක් කෑවේත්, දහය විද්‍යා පංතියේ මොනිටර් වූ මමම ය. ඒක වෙනමම ලිවිය යුතු කතාවකි.
අපේ ඉස්කෝලය මෙසේ උපැවදි වී සිදුවූ වෙනසේ තරමත්, ජෝශප් වාස් විද්‍යාලයත් විද්‍යාලයක් වී ඇති බවත් හරියටම පැහැදිලි වූයේ නවසිය හැත්තෑ හතේ දී ය. හැත්තෑ හතේ එක්සත් ජාතික පක්ෂය ඡන්දය දිනුවාට පසුවය. එතෙක් මාරිස්ටෙල්ලා, ඩි මැසනඩ් ආදී කතෝලික හා කොළඹ ඉස්කෝල වලට ගිය පලාතේ සල්ලිකාර දරුවන් කීප පලක්ම ඒවායෙන් ඉවත්වී ජෝශප් වාස් ඒමත් ඒ අවුරුද්දේ හෝ ඊළඟ අවුරුද්දක, පැන්ටලියන් සර්ගේ සේවය අගය කරමින් උපහාර උලෙලක් තිබීමත්, ජෝශප් වාස් කොලේජ් එක ගැන, ආඩම්බරෙන් කතා බහ කරන ලොකු ලොකු අයගේ කතාබහත් සිද්ධ වුනේ, එදා හූ සංග්‍රහය සංවිධානය කරන්නට පෙළඹුනු කාණ්ඩයේම අනුග්‍රහයෙනි.
ඒ කාලයේම ඉස්කෝලේ මුළු පිට්ටනිය පිරෙන්නට තැබුණු කානිවල් එකක් සඳහා ඉස්කෝලේ ගේට්ටුව හරහට බැඳුණු තොරණක හිස සාදා තිබුණේ කරකැවෙන ඔටුන්නක හැඩයට ය. ඒ තොරණ යට හිටගෙන, ජේ. ආර්. ජයවර්ධන අළුත් ජනාධිපති තුමා,
"දැන් මේ භූමියට ඇතුළුවෙන තොරණ මුදුනේ ඔටුන්නක් තියනවා... ඒ වගේ ඔටුණු පලන්දලා අපි මේ රටේ ජනතාව රජ කෙරෙව්වා...." .
කියා පාරම් බානවා අසා සිටියාත් මතකය.
මේ ඔටුනු තොප්පි දමා ගැනිලි කවුරු කොහොම කලත්, අපේ ඉස්කෝලේ හැත්තෑ එකෙන් පටන් ගෙන සිදුවූ පරිවර්තනය දකින්නටත්, එයට දායක වන්නටත්, ඒ වැඩේ කල කී අය, ඇසුරු කරන්නටත්, ඔවුන්ගෙන් ගුරුහරුකම් ගන්නටත් ලෑබීම, අපි කාගේත් ජීවිත කතාවල් වෙනස් කල කාර්යයක් බව ලියා තැබිය යුතුය.
මේ ලිපියේ ඉස්මුදුනේ ඇති පින්තූරයේ, වාසියන් කෙනෙක් වීමේ ආඩම්බරය ගැනත් සඳහන් වී ඇත්තේ ඒ නිසාය.
ඉස්කෝලයක් ඉස්කෝලයක් වන්නේ, හිතක් පපුවක්, මොළයක් කොන්දක් ඇති දරුවන් තනන ආයතනයක් වීමෙන් මිස, පල්ලියක්වත් පන්සලක්වත් කෝවිලක්වත් වීමෙන් නොවේ.
